Η Αργοναυτική εκστρατεία αναφέρεται μέσα από την Ελληνική Μυθολογία σαν το πρώτο υπερπόντιο ταξίδι των Ελλήνων και πιθανότατα η απαρχή της οργανωμένης ελληνικής ναυσιπλοΐας (Άρχα Ναυτιλίας κατά τον ποιητή Πίνδαρο). Παράλληλα ο μύθος μιλάει για την δεύτερη ιστορική μεγάλη αποίκιση των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο. Η Αργώ ήταν το πλοίο που χτίστηκε ειδικά για αυτό το ταξίδι και το όνομά της το πήρε από τον ναυπηγό της, τον «διάσημο» και «ικανό» Άργο. Σύμφωνα με το «Μέγα ετυμολογικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας», σημαίνει «γρήγορη» και «λαμπερή».
Με αρχηγό τον Ιάσονα, στο πλήρωμα συμμετείχαν όλοι οι γνωστοί ήρωες της εποχής. Ο Ηρακλής, ο Ορφεας, ο Πηλέας (πατέρας του Αχιλλέα), ο Λαέρτης (πατέρας του Οδυσσέα), τα αδέρφια Κάστωρ και Πολυδεύκης (Διόσκουροι), ο κατασκευαστής του πλοίου Άργος και άλλοι λιγότερο γνωστοί, μαζί και η Παρθένα Κυνηγός Αταλάντη, η μοναδική γυναίκα. Η εκστρατεία των «Αργοναυτών» ξεκίνησε από την Ιωλκό, μια παραλιακή πόλη που βρισκόταν στην περιοχή που σήμερα είναι χτισμένος ο Βόλος και κατέληξε στην Κολχίδα του Εύξεινου Πόντου, στην περιοχή της σημερινής δυτικής Γεωργίας, νότια του Καυκάσου. Οι Αργοναύτες έγραψαν ιστορία ανοίγοντας νέους μακρινούς θαλασσινούς δρόμους.
«ΔΗ ΤΟΤ ΙΣΑΝ ΜΕΤΑ ΝΗΑ ΔΙ ΑΣΤΕΩΣ ΕΝΟΑ ΠΕΡ ΑΚΤΑΙ ΚΛΕΙΟΝΤΑΙ ΠΑΓΑΣΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΔΕΣ»
«Με το καράβι βγήκαν τότε από την πόλη, εκεί που σμίγουν των Παγασών της Μαγνησίας τα ακρογιάλια»
Απολλώνιος ο Ρόδιος, «Αργοναυτικά»
Ο μύθος της Αργοναυτικής Εκστρατίας περιγράφεται στο Έπος που έγραψε ο Απολλώνιος ο Ρόδιος στο βιβλίο του «Αργοναυτικά». Ο Ιάσονας όταν έγινε 18 ετών ζήτησε δικαιωματικά τον θρόνο του, που τον είχε υφαρπάξει ο αδελφός του πατέρα του, ο Πελίας. Ο σφετεριστής θείος του για να παραδώσει τον θρόνο, του ζήτησε σαν αντάλλαγμα να πάει στην Κολχίδα και να του φέρει το Χρυσόμαλλο Δέρας. Την προβιά από ένα χρυσόμαλλο ιπτάμενο κριάρι που έστειλε ο Δίας, πάνω στο οποίο ταξίδεψαν ο Φρίξος και η Έλλη για να σωθούν από τον πατέρα τους. Όταν ο Φρίξος μοναδικός επιζών από τους δύο έφτασε στην Κολχίδα, θυσίασε το κριάρι στον Δία και έδωσε το δέρμα του στον Βασιλιά Αιήτη. Αυτός το έβαλε στο δάσος επάνω σε μια βαλανιδιά και διέταξε έναν άγριο δράκο να το φυλάει.
Οι αργοναύτες αντιμετώπισαν πολλές περιπέτειες με πιο γνωστή το πέρασμα από τις Συμπληγάδες Πέτρες. Κατά τους Αρχαίους Έλληνες ιστορικούς Στράβωνα, Ηρόδοτο και Ευριπίδη πρόκειται για τα στενά του Βοσπόρου, όπου λόγω του έντονου κυματισμού και της μεγάλης έντασης του ανέμου ήταν πολύ δύσκολο να κρατηθούν τα πλοία σε ευθεία πορεία. Αυτό άλλαζε συνεχώς την οπτική γωνία και δημιουργούσε στους ναυτικούς την ψευδαίσθηση ότι οι βράχοι ανοίγουν και κλείνουν, κάνοντας το πέρασμα εξαιρετικά επικίνδυνο. Μετά από ένα ταξίδι 600 ναυτικών μιλίων κατάφεραν να φτάσουν στην Κολχίδα και με τη βοήθεια της Μήδειας, κόρης του Αιήτη που ερωτεύτηκε τον Ιάσονα, πήραν το Χρυσόμαλλο Δέρας και επέστρεψαν στην Ελλάδα. Στο ταξίδι της επιστροφής η Μήδεια τους ακολούθησε και όταν επέστρεψαν στην Ιωλκό παντρεύτηκε τον Ιάσονα.
Η ναυπήγηση της Αργούς έγινε σύμφωνα με τον μύθο στις Παγασές, το επίνειο που απείχε απόσταση είκοσι σταδίων, δηλαδή περίπου 3600 μέτρων, ανατολικά της Ιωλκού. Ο βασιλιάς Πελίας ήλπιζε ότι έτσι θα ξεφορτωθεί μια και καλή τον Ιάσονα. Έδωσε μάλιστα διαταγή στον Άργο να μην κάνει καλή σύσφιξη στα μέρη του πλοίου, ώστε στην πρώτη τρικυμία να βυθιστεί. Ο Άργος όμως που ήταν και γιος του Φρίξου, αγνόησε την εντολή του Πελία. Με την προστασία της Θεάς Αθηνάς έκανε άψογα τη δουλειά του και για να τιμήσει τον πατέρα του, συμμετείχε και ο ίδιος στην εκστρατεία.
Η Αργώ περιγράφεται ως το το πιο γερό και πιο γρήγορο σκαρί για τα δεδομένα της εποχής του. Η μέγιστη ταχύτητά του εκτιμάται στα 8,5 ναυτικά μίλα την ώρα. Με μήκος 28,5 μέτρα, πλάτος 4,3 μέτρα, βύθισμα 2 μέτρα και θέσεις για 50 κωπηλάτες είναι το μεγαλύτερο καράβι που έχει καταγραφεί ως τότε (μακρά ναυς) και η πρώτη επώνυμη πεντήκορος (πλοίο με 50 κουπιά) της ιστορίας. Τεχνολογικά ανήκει στην ηπειρωτική σχολή, στην ίδια ακριβώς κατηγορία με τα μακριά καράβια που αναφέρει ο Όμηρος. Εκείνα που αργότερα εξελίχθηκαν στα γνωστά εμβολοφόρα πολεμικά πλοία.Ήταν εξαιρετικά ελαφρύ, ώστε να μπορούν τα μέλη του πληρώματος αν χρειαζόταν, να το τραβήξουν στη στεριά. Ο μύθος αναφέρει ότι η θεά Αθηνά τοποθέτησε στην πλώρη του ένα κλαδί από τη «Δωδωναία Δρυ», την βελανιδιά που υπήρχε στην αυλή του Μαντείου της Δωδώνης. Με τις μαντικές του ιδιότητες προειδοποιούσε τους Αργοναύτες με ανθρώπινη φωνή για τους κινδύνους που θα συναντήσουν. Αναφορά στην Αργώ κάνει και ο ‘Ομηρος στην Οδύσσεια:
«Ποντοπόρος νηυς, Αργώ πασιμελλούσα», «Το μακροτάξιδο καράβι, η Αργώ η κοσμοτραγουδισμένη»
Η σημερινή Αργώ κατασκευάστηκε στον ίδιο ακριβώς χώρο με την Αργώ της ιστορίας, εκεί που βρισκόταν το επίνειο των Παγασών. Το έργο ανατέθηκε από τον Δήμο Βόλου στο Ινστιτούτο Έρευνας Αρχαίας Ναυπηγικής και Τεχνολογίας «ΝΑΥΔΟΜΟΣ». Χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες κατασκευαστικές μέθοδοι και ορειχάλκινα εργαλεία όμοια με εκείνης της εποχής. Χρειάστηκαν 47 δέντρα πέντε διαφορετικών ειδών από το Πήλιο: Οξιές, βαλανιδιές, δεσποτάκι, πεύκο και έλατο, το καθένα στην κατάλληλη θέση. Έγινε ξήρανση και σκλήρυνση με φωτιά. Για το περίβλημα τοποθετήθηκαν κορμοί χωρίς σκελετό και πελεκύθηκαν μέχρι να πάρουν το οριστικό σχήμα τους. Όλες οι συνδέσεις έγιναν με 1500 ξύλινους συνδέσμους και 5500 πείρους, τόρμους και εντορμίες όπως έλεγαν στην αρχαιότητα. Δεν υπήρχαν καθόλου μεταλλικές συνδέσεις επειδή εκείνη την εποχή ο ορείχαλκος ήταν πολύ σπάνιο και ακριβό υλικό. Τα κουπιά και κάποια μέρη της κουπαστής συνδέονται με σχοινιά. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2006.
Η αναβίωση του ταξιδιού ξεκίνησε στις 14 Ιουνίου του 2008. Περίπου 150 εθελοντές, κωπηλάτες και βοηθητικό πλήρωμα, ακολούθησαν μια διαδρομή ισοδύναμη με εκείνη της μυθικής ρότας. Οι σύγχρονοι Αργοναύτες έφτασαν στην Ιθάκη στις 8 Αυγούστου του 2008. Η ανθρώπινη θέληση και πίστη νίκησαν την πρόκληση, αποδεικνύοντας ότι…«ο μύθος κρύπτει νουν αληθείας».
Τον επόμενο χρόνο το πλοίο μεταφέρθηκε με φορτηγό πλοίο στο Batum της Γεωργίας, όπου βρίσκεται το άγαλμα της Μήδειας με το χρυσόμαλλο δέρας και το σήμα της Αργούς από κάτω. Από εκεί έκανε μια συμβολική διαδρομή 30 ναυτικών μιλίων ώς το Poti, την πόλη που είναι χτισμένη γύρω από το δέλτα του ποταμού Rioni, όπου εικάζεται ότι βρισκόταν η αρχαία Κολχίδα.
Σύμφωνα με τον μύθο, μετά το πέρας της εκστρατείας, οι Αργοναύτες μετέφεραν το πλοίο τους στον ναό του Ποσειδώνα κοντά Ισθμό της Κορίνθου και το αφιέρωσαν στον θεό της θάλασσας. Ο μύθος λέει ότι σε μεγάλη ηλικία, ο Ιάσων είχε καθίσει στην πρύμνη της Αργούς για να αναπαυθεί. Εκεί έπεσε επάνω του ένα κατάρτι του πλοίου που είχε υποστεί φθορά από το πέρασμα του χρόνου με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του. Αργότερα η θεά Αθηνά έστειλε την Αργώ στον ουρανό για να αρμενίζει αιώνια ανάμεσα στα άστρα και έτσι μετασχηματίσθηκε στον γνωστό αστερισμό.
Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος όπως διαβάζουμε στην Βικιπαίδεια ήταν σύγχρονος του επίσης πολύ γνωστού Πτολεμαίου του Ευεργέτου. Γεννήθηκε περίπου το 295 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του. Είχε τη διεύθυνση της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, και ο ίδιος ήταν βιβλιοθηκάριος, γραμματικός και επικός ποιητής. Σε νεαρή ηλικία έγραψε τα «Αργοναυτικά», το έπος που περιγράφει την ιστορία του Ιάσονα και των Αργοναυτών. Το έπος του αποδοκιμάστηκε, και ο Απολλώνιος λυπημένος εγκατέλειψε την πατρίδα του και εγκαταστάθηκε στη Ρόδο, από όπου και πήρε το επώνυμό του. Έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους καλύτερους ποιητές της εποχής του.
Φωτογραφίες – κείμενο: Μιχάλης Μαγνήσαλης
Η φράση «ο μύθος κρύπτει νουν αληθείας», ανήκει στην «Ωδή εις Σάμον» του ποιητή Ανδρέα Κάλβου.
Εγγραφείτε στο Blog μας δίνοντας μόνο το email σας για να λαμβάνετε κάθε νέο άρθρο την ώρα που δημοσιεύεται κάνοντας κλικ εδώ.
Αναζητήστε παλιότερα άρθρα στο αρχείο μας, κάνοντας κλίκ εδώ.
– Η αναπαραγωγή, δημοσίευση, τροποποίηση, ή εκμετάλευση των φωτογραφιών, video, κειμένων και λογότυπων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο για οποιαδήποτε χρήση προσωπική ή εμπορική χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια, απαγορεύται αυστηρά βάσει του Νόμου 2121/93 (όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα) και των διεθνών συμβάσεων περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
