Ο ήχος είναι ρυθμικός και ταυτόχρονα εκκωφαντικός. Με τις περίεργες μεταμφιέσεις τους αναπαριστούν πανάρχαια έθιμα με παγανιστικά στοιχεία, που αναβιώνουν κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα. Παρά την εξέλιξη της κοινωνίας, οι εκδηλώσεις διονυσιακής λατρείας είναι έντονες σε αυτά τα έθιμα. Συνυφασμένα με τον βουκολικό τρόπο ζωής των πληθυσμών είναι και τα παραδοσιακά όργανα της μουσικής παράδοσης του τόπου μας, τη γκάιντα, το νταχαρέ (ντέφι) και τη λύρα. Οι εορταστικές εκδηλώσεις γινονται την περίοδο από 24 Δεκεμβρίου έως 7 Ιανουαρίου, γνωστή και ως Δωδεκαήμερο.
«Από την προϊστορική εποχή έως σήμερα, ένας από τους κατ’ εξοχήν κρίκους Ελληνικότητας είναι η παρουσία και η συνέχεια (ή διαχρονία) πολλών παγανιστικών ηθών και εθίμων. (. . .) Ο χριστιανισμός παρά τις προσπάθειές του να τα εξαφανίσει, τελικά τα αποδέχθηκε, είτε με κάποια δόση ανοχής είτε με την πλήρη κάλυψή της υπό τον μανδύα του. «Ανάγκα και θεοί πείθονται». (Από το βιβλίο του Χρήστου Λάζου, «Παγανιστικά Έθιμα στον Χριστιανισμό»).
Οι στολές τους είναι φτιαγμένες από δέρματα και προβιές. Το κυριότερο αξεσουάρ τους είναι τα μεγάλα και πολύ βαρειά κουδούνια που έχουν γύρω από τη μέση τους. Αναπαριστούν την αρκούδα, τον Αράπη και άλλες μορφές άμεσα συνδεδεμένες με την ορεσίβια παράδοση. Η κορύφωση γίνεται ανήμερα των Φώτων. Η ομάδα, η Τσέτα όπως λέγεται, γυρίζει από το πρωί της ημέρας όλο το χωριό, χορεύει μπροστά σε κάθε σπίτι και εύχεται καλή υγεία και πλούσια σοδειά. Στη διάρκεια της γιορτής γίνονται και διάφορες αναπαραστάσεις σκηνών της καθημερινής χωρικής ζωής (σπορά, θερισμός κλπ.). Προηγουμένως η παρέα των μεταμφιεσμένων έχει επισκεφτεί τα σπίτια του χωριού που έχουν Γιάννη, του εύχονται για την επερχόμενη ονομαστική του εορτή και δέχονται τα σχετικά κεράσματα..
Στους τους δρόμους και στα στενά του χωριού, κυνηγούν όσους συναντούν με εύθυμα πειράγματα, τόσο την ημέρα των Θεοφανείων όσο και την επομένη του Αγίου Ιωάννη. Συνήθως ακολουθεί σατιρική αναπαράσταση τοπικού γάμου και το γλέντι κρατάει μέχρι αργά το βράδυ, με άφθονη κατανάλωση τσίπουρου και καρσιού. Τα κουδούνια, οι φορεσιές και τα προσωπεία φτιάχτηκαν εδώ και αιώνες για να ξορκίσουν τους φόβους και το κακό που απειλούσε τις σοδειές των ανθρώπων και άρα την επιβίωσή τους..
Η χρήση της μάσκας και η μεταμφίεση κάποιων ανδρών σε γυναίκες φέρνουν στο μυαλό τις παραστάσεις του αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Στην Ελλάδα υπάρχουν πάρα πολλοί σύλλογοι με χιλιάδες μέλη που αναβιώνουν κάθε χρόνο τα έθιμα των κουδουνοφόρων. Προέρχονται από διαφορετικές περιοχές ενώ κάποιοι προέρχονται από διαφορετικές χώρες (Ρωσία, Σερβία, Βουλγαρία), όμως όλοι έχουν κάτι κοινό: τις κουδούνες.
Το παρακάτω video είναι από εκδηλώσεις στο χωριό Μοναστηράκι του νομού Δράμας.
Φωτογραφίες – κείμενο: Μιχάλης Μαγνήσαλης
Εγγραφείτε στο Blog μας δίνοντας μόνο το email σας για να λαμβάνετε κάθε νέο άρθρο την ώρα που δημοσιεύεται κάνοντας κλικ εδώ.
Αναζητήστε παλιότερα άρθρα στο αρχείο μας, κάνοντας κλίκ εδώ.
– Η αναπαραγωγή, δημοσίευση, τροποποίηση, ή εκμετάλλευση των φωτογραφιών, video, κειμένων και λογότυπων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο για οποιαδήποτε χρήση προσωπική ή εμπορική χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια, απαγορεύται αυστηρά βάσει του Νόμου 2121/93 (όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα), του Νόμου 4481/2017 περί διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ), του Νόμου 4708/2020 περί ενίσχυσης της προστασίας πνευματικών διακαιωμάτων στο διαδίκτυο και των διεθνών συμβάσεων περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
