- -Του Μιχάλη Μαγνήσαλη-
Υπάρχει κατά χιλιάδες σε όλους τους αγρούς και με το έντονο κόκκινο χρώμα της είναι αδύνατο να περάσει απαρατήρητη. Η χριστιανική παράδοση θέλει την παπαρούνα να φυτρώνει κάτω από το σταυρό του Χριστού στο Γολγοθά και από τις σταγόνες από το αίμα του Εσταυρωμένου να αποκτά το κατακόκκινο χρώμα της.
Στην αρχαιότητα η παπαρούνα ήταν το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας επειδή φυτρώνει σαν παράσιτο ανάμεσα στα στάχυα. Συμβόλιζε την παρουσία της Δήμητρας στα σπαρτά. Στις πομπές των Ελευσίνιων Μυστηρίων στόλιζαν τα αγάλματα της θεάς με άνθη παπαρούνας. Οι υπνωτικές και ναρκωτικές ιδιότητες του φυτού ήταν ήδη γνωστές από τότε. Οι γιοι του Άδη, ο Ύπνος και ο Θάνατος παριστάνονταν να κρατούν παπαρούνες στα χέρια τους. Η παπαρούνα θεωρείται επίσης και σύμβολο του Μορφέα, του θεού του ύπνου και των ονείρων.
Οι καρποί της είναι κάψες (κωδίες). Στην περιοχή γύρω από την κορυφή τους υπάρχουν τρύπες από τις οποίες απελευθερώνονται οι σπόροι. Στην αρχαιότητα τους χρησιμοποιούνταν στην παρασκευή ψωμιών γνωστά με την ονομασία «μακωνίδες άρτοι». Σήμερα μαζεύονται οι σπόροι της το καλοκαίρι και προστίθενται σε ψωμί ή παξιμάδια.
Η παπαρούνα έχει κατευναστικές ιδιώτητες γι αυτό και χρησιμοποιήθηκε από παλιά ως φαρμακευτικό φυτό. Περιέχει σίδηρο, μαγγάνιο, κάλιο, ασβέστιο, ανόργανα και οργανικά οξέα. Το έγχυμα των ανθέων της πίνεται ως αντιβηχικό, μαλακτικό και καταπραϋντικό.
– Η Μήκων η ροιάς (Papaver-Rhoea) είναι η γνωστή κόκκινη παπαρούνα που συναντάμε στην Ελλάδα. Η ονομασία ροιάς οφείλεται στο γεγονός ότι φυλλορροεί, δηλαδή πέφτουν πολύ εύκολα τα πέταλά της.
– Η Μήκων η υπνοφόρος (Papaver-somniferum), γνωστή και με την ονομασία αφιόνι, ή πορφυρόχρωμη παπαρούνα. Σε αντίθεση με τη ροιά η υπνοφόρος δεν είναι καθόλου αθώα. Είναι το είδος της παπαρούνας από το οποίο παρασκευάζεται το όπιο, πηγή και πολλών άλλων ναρκωτικών όπως η μορφίνη.
Έχουμε αναφορές από τον Όμηρο και από πολλούς άλλους αρχαίους συγγραφείς. Ο Θεόφραστος στο «Περί φυτών ιστορίας» γράφει: «Έχει δε και η των δένδρων αυτών υγρότης, ώσπερ ελέχθη, διάφορα είδη, η μεν γαρ εστιν οπώδης, ώσπερ η της συκής και της μήκωνος» (Θεόφραστος, Περί φυτών ιστορίας 1,12,2).
Είναι επίσης βέβαιο ότι ο Ιπποκράτης γνώριζε τις ναρκωτικές ιδιότητες του χυμού και οι μαθητές του χρησιμοποιούσαν τόσο την κάψα, όσο και τον χυμό πολλών ειδών παπαρούνας.
Όταν ο Άδης απήγαγε την Περσεφόνη, η Δήμητρα για ν’ απαλύνει τη θλίψη της κόρης της, της έδωσε υπνωτικό χυμό παπαρούνας.
Η παπαρούνα έχει εμπνεύσει πολλούς σύγχρονους Έλληνες ποιητές και συγγραφείς και έχει καθιερωθεί ως σύμβολο της απελευθέρωσης μετά τη λήξη του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Στρατής Μυριβήλης έγραψε στο βιβλίο του «Η Ζωή εν Τάφω»:
«Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους……………Τ’ άγγιξα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα. Μια τόση δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα………..Αν μπορούσε να την χαρεί κανένας μέσα στο φως του ήλιου, θα ‘βλεπε πως ήταν άλικη, μ ‘έναν μαύρο σταυρό στην καρδιά, με μια τούφα μαβιές βλεφαρίδες στη μέση».
Φωτογραφίες – κείμενο: Μιχάλης Μαγνήσαλης
Εγγραφείτε στο Blog μας δίνοντας μόνο το email σας για να λαμβάνετε κάθε νέο άρθρο την ώρα που δημοσιεύεται κάνοντας κλικ εδώ.
Αναζητήστε παλιότερα άρθρα στο αρχείο μας, κάνοντας κλίκ εδώ.
– Η αναπαραγωγή, δημοσίευση, τροποποίηση, ή εκμετάλευση των φωτογραφιών, video, κειμένων και λογότυπων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο για οποιαδήποτε χρήση προσωπική ή εμπορική χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια, απαγορεύται αυστηρά βάσει του Νόμου 2121/93 (όπως έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα) και των διεθνών συμβάσεων περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
