Η Έδεσσα είναι μια πόλη άμεσα συνυφασμένη με το στοιχείο του νερού. Το όνομά της προέρχεται από μια αρχαία ελληνική ρίζα που δηλώνει το νερό, είναι δηλαδή η «πόλη επάνω στο νερό».
Οι Καταρράκτες δημιουργήθηκαν έπειτα από έναν ισχυρό σεισμό που έπληξε την περιοχή τον 14ο αιώνα. Η κύρια πηγή τους βρίσκεται στον υγροβιότοπο του Άγρα, από τον οποίον ρέει το κυρίως ποτάμι, ο Εδεσσαίος. Οι καταρράκτες προέρχονται από διακλαδώσεις του ποταμού και είναι συνολικά δώδεκα, όμως μόνο οι τέσσερεις είναι ορατοί. Οι υπόλοιποι καλύπτονται από την πλούσια βλάστηση.
Αρχικά ο κύριος όγκος του νερού συγκρατούταν σε μια λεκάνη δυτικά της πόλης. Με τις αλλαγές στη μορφολογία του εδάφους που προκάλεσε η σεισμική δραστηριότητα, το νερό άρχισε να διέρχεται μέσα από την πόλη και να πέφτει από τον βράχο της, με συνέπεια να δημιουργηθούν πολλά μικρά ποτάμια και τελικά να εξαφανιστεί η αρχική λίμνη.
Οι καταρράκτες της Έδεσσας, είναι οι μεγαλύτεροι των Βαλκανίων και γύρω από αυτούς έχει δημιουργηθεί ένα μοναδικό γεωπάρκο το οποίο οι κάτοικοι αποκαλούν «φρύδι της πόλης». Οι δύο από αυτούς είναι επισκέψιμοι. Ο μεγαλύτερος και πιο εντυπωσιακός ονομάζεται «Κάρανος», με το νερό να πέφτει από ύψος 70 περίπου μέτρων και λίγο πιο πέρα βρίσκεται ο «διπλός» καταρράκτης.
Από το πάρκο των καταρρακτών ξεκινάει η λιθόστρωτη διαδρομή προς την Αρχαία Έδεσσα μέσα από τον κάμπο της πόλης. Η δίοδος αυτή αποτελούσε τμήμα της αρχαίας Εγνατίας Οδού, που ένωνε την Αρχαία Έδεσσα, την Ακρόπολη της Έδεσσας (συνοικία Βαρόσι) και τη Θεσσαλονίκη ως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Η Έδεσσα ήταν βιομηχανική πόλη. Προς το τέλος του 19ου αιώνα αρκετά εργοστάσια κατασκευάστηκαν στον βράχο της πόλης, καθώς οι υδατοπτώσεις μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Ειδικά στην περιοχή των Μύλων, η κλίση του εδάφους συνέβαλε στην εκμετάλλευση της υδροκίνησης. Την περίοδο εκείνη εγκαταστάθηκαν στην Έδεσσα υδροκίνητα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας από Nαουσαίους επιχειρηματίες και αρκετά εργαστήρια και βυρσοδεψία. Κάθε ένα εργοστάσιο είχε μια νεροτουρμπίνα και χρησιμοποιούσε έναν καταρράκτη για την δημιουργία της απαραίτητης ηλεκτρικής ενέργειας.
Τα υδροκίνητα εργοστάσια έκλεισαν οριστικά το 1962 και αυτό επηρέασε αρνητικά την πόλη, καθώς πολύς κόσμος δούλευε σε αυτά.
Σήμερα αποτελούν ένα υπαίθριο μουσείο με τους νερόμυλους, τα παλιά κτίρια του Παρθεναγωγείου, το Κανναβουργείο, το Νεροτριβείο (μπατάνι), το Σησαμελαιοτριβείο, τον Νερόμυλο «Γιαννάκη», το Ενυδρείο…
Οι καταρράκτες της Έδεσσας αποτελούν ένα θέαμα μοναδικό, γνωστό όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Φωτογραφίες – κείμενο: Μιχάλης Μαγνήσαλης
– Η αναπαραγωγή, δημοσίευση, τροποποίηση, ή εκμετάλευση των φωτογραφιών, video, κειμένων και λογότυπων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο για οποιαδήποτε χρήση προσωπική ή εμπορική χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια, απαγορεύται αυστηρά βάσει του νόμου 2121/93.
